Wie vandaag naar het gebied tussen de Laarsebaan en de Laaglandbaan kijkt, ziet een akker. Historisch bronnenonderzoek en luchtfotografie toont aan dat hier tijdens de Tweede Wereldoorlog een anti-tankgracht lag met de naam ‘Dnjepr’.
Archeologisch vooronderzoek in Merksem toont even anti-tankgracht uit de Tweede Wereldoorlog
Meer over
De dienst Archeologie van stad Antwerpen voerde in juni 2025 een omvangrijk proefsleuvenonderzoek uit ter hoogte van enkele percelen aan het knooppunt Antwerpen-Noord A12 en R1 in Merksem. Dit weiland is gereserveerd als stockageplaats voor propere gronden afkomstig van de Oosterweelwerven. Het archeologisch vooronderzoek moest uitwijzen of er kostbare resten van het verleden van Antwerpen aanwezig waren.
Anti-tankgracht uit de Tweede Wereldoorlog
Wie vandaag naar het gebied tussen de Laarsebaan en de Laaglandlaan kijkt, ziet een akker. Historisch bronnenonderzoek en luchtfotografie toont aan dat hier tijdens de Tweede Wereldoorlog een anti-tankgracht lag met de naam ‘Dnjepr’, verwijzend naar de rivier in Rusland waar de Duitse opmars in Rusland bezig was. De gracht is in opdracht van de Duitsers gegraven in 1943-1944 en na de oorlog gedempt tussen 1960-1970. De archeologen treffen tijdens hun onderzoek sporen en vondsten aan van de ‘Dnjepr’. De antitankgracht zelf is ca. 12 meter breed. In de demping zijn bokalen, leder schoeisel, vensterglas en industrieel aardewerk uit de jaren ’50 en ’60 aangetroffen.
Verder zijn er ook aanwijzingen van gebouwen en paalkuilen uit de volle middeleeuwen, zo’n 900 tot 800 jaar geleden. Archeologen registreren in totaal 387 sporen en 98 verschillende vondstnummers. Het materiaal en de sporen worden nu verder bestudeerd in het licht van de geplande werken.
Proefsleuvenonderzoek
Het is gangbaar dat een proefsleuvenonderzoek of vooronderzoek wordt uitgevoerd in het kader van de procedure van een omgevingsvergunning. Het onderzoek dient in de eerste plaats om in te schatten of er zaken met archeologische waarde bewaard zijn in de ondergrond en of deze door de toekomstige werken verstoord zullen worden. Een eerste booronderzoek wees alvast uit dat er een potentieel voor sites van de prehistorie tot aan de middeleeuwen voor kunnen komen.
Dit proefsleuvenonderzoek is de volgende stap. In totaal werden er 45 sleuven tot ca. 50 centimeter diep uitgegraven met een kraan. Dit is het niveau waar archeologische sporen kunnen voorkomen. Deze worden nu verder in detail bestudeerd om uit te klaren welke restanten mogelijk dienen opgegraven te worden. De resultaten worden uitgewerkt in een rapport.
Tijdelijke Opslagplaats voor gronden Oosterweelverbinding
De Oosterweelwerken, waarbij we een nieuwe, verdiepte snelweg aanleggen, en grotendeels in tunnels onder de grond, zijn een immense bouwopgave. De werken vragen heel wat materiaal en grondstoffen, maar tegelijk graven we ook enorme hoeveelheden grond op. We bouwen de Oosterweelverbinding in een stedelijke omgeving, waar we heel weinig ruimte beschikbaar hebben.
Door het aanleggen van Tijdelijke Opslagplaatsen of TOP’s kunnen we de gronden tijdelijk in de buurt van de werken stockeren. Zo verminderen we de hoeveelheid werftransport dat noodzakelijk is om de werken uit te voeren. We breiden tegelijkertijd ook ons werfwegennet uit zodat het werfverkeer tussen de opslagplaatsen en onze werven zo weinig mogelijk de openbare weg moet gebruiken.
Nieuwsartikel Antwerpen Morgen: https://www.antwerpenmorgen.be/nl/projecten/archeologisch-onderzoek-bij-de-oosterweelverbinding/media/2025-archeo-oosterweel-knooppunt-antwerpen-noord-proefsleuvenonderzoek
In de demping zijn bokalen, leder schoeisel, vensterglas en industrieel aardewerk uit de jaren ’50 en ’60 aangetroffen.
