Oosterweelwerken verhinderen sanering niet en verbeteren leefomgeving Zwijndrecht

Oproep Lantis aan actiegroepen: Oosterweel is geen probleem voor de volksgezondheid, PFAS wel.

Stop met procederen tegen Oosterweel.

"Voor de derde keer op rij wordt door onafhankelijke wetenschappelijke experten duidelijk gemaakt dat de werken aan de Oosterweelverbinding de PFAS-verontreiniging in Zwijndrecht en op Linkeroever niet erger maken. Integendeel, de werken verbeteren de leefomgeving voor de Zwijndrechtenaar. De Oosterweelwerken verhinderen bovendien op geen enkele manier een sanering van de site rond 3M. Het is hoog tijd om de juridische procedures tegen Oosterweel te staken, zodat dit maatschappelijk levensbelangrijke project voor heel wat Antwerpenaren opnieuw op volle snelheid kan gerealiseerd worden". Dat zegt Luc Hellemans, algemeen directeur van bouwheer Lantis. 

Hij wijst erop dat er de afgelopen maanden op verschillende niveaus heel wat gebeurd is in het PFAS-dossier.

1. Op 6 juli sloot de Vlaamse Regering een historisch akkoord met 3M rond de aanpak van de PFAS-verontreiniging in een ruime straal rond de fabriek van Zwijndrecht. 
2. De eerste fase van het bodemsaneringsproject van 3M buiten haar fabrieksterrein is lopende.
3. Tijdens de zomer startten er, onder leiding van het kabinet van de Minister voor Omgeving Demir, gesprekken met als inzet een groter draagvlak voor de sanerings- en grondverzetwerken in en rond Zwijndrecht. Hierbij wordt ook naar een oplossing gezocht voor de bewoners van Zwijndrecht, want ook zij moeten op een veilige manier zelf kunnen bouwen en verbouwen.
4. Op 6 oktober stelde VITO een aangepast normenkader voor bodemsanering en grondverzet voor. Na een consultatieperiode zal het aangepast kader eind oktober juridisch verankerd worden door OVAM en voorgelegd worden aan de Vlaamse Regering.
5. Op 7 oktober publiceerde het VITO een wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat de Oosterweelwerken geen negatieve impact hebben op de PFAS-verontreiniging. De werken zorgen er bovendien voor dat de lokale situatie verbetert, omdat de Oosterweelwerken PFAS weghalen uit het leefmilieu.

"Deze indrukwekkende vooruitgang is te danken aan het werk van velen, zowel burgers uit Zwijndrecht als administraties en overheden. Door samen te werken maak je een wezenlijk verschil. Ik roep daarom de PFAS-coalitie nogmaals op om de rechtbank in te ruilen voor de werkbank. De geschiedenis van dit project heeft geleerd dat je dingen in beweging krijgt wanneer je naast elkaar zit, niet wanneer je lijnrecht tegenover elkaar staat", aldus Hellemans.

Het Oosterweelproject gaat bovendien over veel meer dan de aanpak van PFAS. Het grootste leefbaarheids- en mobiliteitsproject van Vlaanderen zal de komende jaren de leefsituatie van vele duizenden Zwijndrechtenaren, Antwerpenaren en Vlamingen verbeteren. "De filezwaarte op de Antwerpse Ring is een gigantisch probleem. Enerzijds voor de mensen die in de onmiddellijke nabijheid van die Ring wonen en hinder ondervinden in de vorm van teveel fijn stof, stikstof en lawaai. Anderzijds voor de vele passanten op de Ring die elke dag geconfronteerd kunnen worden met onverwachte reistijden. De Antwerpse Ring is een belangrijke levensader voor de Vlaamse economie, de verstopping van die ader moeten we dringend aanpakken", stipt Hellemans aan.

De zijde van Zwijndrecht schermen we al af dankzij hoge geluidsschermen. Langs de kant van Burcht volgen de schermen later dit jaar.

De vele baten die het Oosterweelproject met zich mee brengt, zijn vandaag al tastbaar op Linkeroever en in Zwijndrecht.

1. Dankzij het Oosterweelproject werd het sluipverkeer uit de woonkern van Zwijndrecht gehaald, en daalt het omgevingsgeluid van de snelweg door de aanleg van groene geluidsbermen en 8,5 meter hoge geluidsschermen. 
2. De aanleg van 16,5 km aan fietspaden en de bouw van een Park and Ride op Linkeroever zorgen voor een verbetering van de woon-werkmobiliteit. 
3. De nieuwe kluifrotonde aan de E34 verbetert de toegankelijkheid van de Waaslandhaven, een belangrijke bron van lokale werkgelegenheid. 
4. De versnipperde natuurgebieden worden met elkaar verbonden via eco- en recreaducten.

De geluidswand langs de E34 schermt Zwijndrecht af van de geluidsoverlast.

Oosterweel en/of saneren? 

De vraag wordt wel eens gesteld of er niet beter eerst gesaneerd wordt, vooraleer er verder wordt gewerkt aan de Oosterweelverbinding. "Indien we deze piste volgen, betekent het dat we onze werf voor enkele jaren moeten stilleggen. Zijn we daar als maatschappij bij gebaat?", aldus Hellemans. "Wanneer we verder werken, verbeteren we de situatie wat PFAS betreft, in afwachting van een eventuele sanering. En daarnaast willen we de hinder voor de mensen in Zwijndrecht en omgeving ook zo snel als mogelijk beëindigen." 

Lantis benadrukt nogmaals dat het bouwen van de Oosterweelverbinding reeds een deel van de oplossing is, ook wat betreft PFAS. Zo wordt alle opgepompte grondwater gereinigd en de meest vervuilde gronden worden verwijderd. Bovendien wordt een verdere sanering niet verhinderd. Hoe die sanering er dan in de praktijk uit moet zien, is iets dat bepaald wordt door 3M en OVAM, en waarin Lantis ook geen enkel mandaat of bevoegdheid heeft. "Zonder vooruit te willen lopen op het nog door 3M op te maken BodemSaneringsProject, loont het wel eens de moeite om jezelf de vraag te stellen of een sanering van onze werfzone en de omgeving rond onze werf meer zal inhouden dan wat wij als Lantis tot op heden al hebben gedaan. En laat ons vooral niet vergeten dat de werfzone van Oosterweel minder dan 1% uitmaakt van het vervuilde gebied", aldus Hellemans.

Op Linkeroever zijn we volop bezig met het voorbereiden van de bouw van de tunnelmond.

Oosterweel werkt verder 

De twee arresten van de Raad van State hadden telkens een grote impact op de werken met verontreinigde gronden. Bouwkundige werken zoals de aanleg van wegen, betonwerken, het opbouwen van stellingen zijn nooit gehinderd geweest door de arresten. Het maakt dat er op de werven van Oosterweel wél kon worden verder gewerkt, mits het grondig aanpassen van de planning én mits de nodige kosten. "Die kosten zullen we helaas niet kunnen verhalen op 3M. Als vervuiler betaalt zij uiteraard de kosten voor de sanering. De kosten die het gevolg zijn van de juridische procedures en de effecten daarvan op onze werf, worden door de belastingbetaler betaald. De teller daarvan staat vandaag op ruim 50 miljoen euro", rekent Hellemans uit. 

Daarnaast moet de bouwheer ook extra kosten maken om in de huidige omstandigheden verder te kunnen werken. Wanneer vandaag werken in verontreinigde grond uitgevoerd moeten worden, worden de gronden conform de wetgeving meteen afgevoerd naar een erkende grondverwerker. "We sturen zo honderden vrachtwagens extra de baan op. Dat druist in tegen onze visie op de ecologische voetafdruk van deze werf, maar we kunnen helaas niet meer anders." 

Ondertussen zijn de technieken om PFAS uit het leefmilieu te verwijderen in volle ontwikkeling. De Antwerpse start-up Inopsys kon onlangs beloftevolle resultaten voorstellen voor de zuivering van PFAS uit water. De Universiteit van Hasselt onderzocht welke positieve bijdrage hennepplanten kunnen leveren om PFAS uit grond te saneren. Lantis zelf is een reinigingsproef gestart waarbij PFAS-houdende gronden in een fysico-chemische wasinstallatie gereinigd worden. "We bieden onze werf graag aan als laboratorium aan elk bedrijf, kennisinstelling of start-up die actief is rond het PFAS-thema", verzekert Hellemans.

We werken het knooppunt Antwerpen-West verder af om de eerste delen in het voorjaar van 2023 in gebruik te nemen.

En wacht op robuust wettelijk kader 

Om opnieuw werken met verontreinigde gronden uit te voeren heeft Lantis nood aan een robuust wettelijk kader. "We hebben vertrouwen in het beleid dat ze tijdig het gepaste kader zal aanreiken voor infrastructuurwerken in verontreinigde bodem, waar ook Oosterweel onder valt. We vragen om tijdens de tweede helft van oktober de nodige stappen te ondernemen zodat de rechtsonzekerheid waarin velen met ons verzeild zijn geraakt, opgehelderd wordt", besluit Hellemans. 

Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters herhaalt dat voor haar de vooruitgang van de werken niet ten koste mag gaan van de volksgezondheid. "Volksgezondheid primeert, vandaar dat ik ook de Commissie Grondverzet opgericht heb onder leiding van Karl Vrancken. Hun twee rapporten toonden aan dat de werkwijze van Lantis als veilig beschouwd mag worden. De VITO-studie die recent werd opgeleverd, bewijst dat de Commissie Grondverzet goed werk geleverd heeft en dat Lantis een verantwoordelijke bouwheer is die zijn opdracht met zorg voor de omgeving vervult. Met de collega’s binnen de Vlaamse Regering werken we intussen verder aan een rechtszeker en robuust kader zodat alle grondverzetswerken in Vlaanderen, groot en klein, terug duidelijkheid hebben."