Leen je oren aan 'De Oorzaak'
De Oorzaak is het grootste burgeronderzoek ooit naar geluid in Vlaanderen. Het project van UAntwerpen, UZA en De Morgen schakelt een versnelling hoger. Vanaf dinsdag 28 november kunnen alle Vlamingen de Grote Geluidsbevraging invullen over de impact van geluid op hun dagelijks leven. Inwoners van Antwerpen, Gent en Leuven kunnen zich ook kandidaat stellen om een slimme geluidssensor aan hun slaapkamerraam te installeren.
Eind september ging met De Oorzaak het grootste burgeronderzoek naar omgevingsgeluid in Vlaanderen van start. De Universiteit Antwerpen, het UZA en De Morgen slaan daarvoor de handen in elkaar. Het ambitieuze doel? Gedetailleerd in kaart brengen welke geluiden we dagelijks horen, welke geluiden het luidst klinken en wat ze doen met onze gezondheid. Daarvoor roept De Oorzaak de hulp én de oren in van duizenden burgerwetenschappers.
Zo wil De Oorzaak achterhalen welke impact geluid écht op ons leven heeft. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is blootstelling aan hoge geluidsniveaus een van de grootste milieugerelateerde oorzaken van gezondheidsproblemen. Langdurige blootstelling aan hinderlijk omgevingsgeluid kan je stress en andere klachten opleveren, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes en psychische aandoeningen.
In een eerste fase van het project konden mensen aan de hand van enkele parameters een ‘geluidsrapport’ opstellen. “Ruim 6000 deelnemers brachten hun geluidsomgeving in kaart tijdens een wandeling”, legt onderzoeker Jonas Lembrechts (UAntwerpen) uit. “De eerste voorlopige resultaten leerden ons dat slechts 22 procent van de respondenten het geluid in hun directe omgeving ‘eerder’ tot ‘zeer’ aangenaam noemt. 56 procent bestempelt het als ‘eerder’ tot ‘zeer’ onaangenaam. De complete stilte wordt bijna nergens ervaren.”
Ongeziene datacollectie
De gegevens die tot nu verzameld werden, zijn subjectief, maar wel razend interessant in combinatie met de wetenschappelijke data die tijdens het verdere verloop van De Oorzaak verzameld zullen worden. De Grote Geluidsbevraging is het officiële startpunt van het onderzoek. Alle Vlamingen vanaf achttien jaar kunnen online deelnemen aan de Grote Geluidsbevraging. De vragenlijst polst onder andere naar eventuele geluidshinder, en de bronnen ervan, in de buurt van de woning.
“We vragen diep door, om alle aspecten van geluid in kaart te brengen”, zegt Remy Amkreutz, hoofdredacteur van De Morgen. “Neem dus je tijd om de bevraging in te vullen. Of je nu in een dorp of stad woont, aan een drukke verkeersas of in een stille doodlopende straat: elke Vlaming kan meedoen. Tegelijkertijd kunnen inwoners van Antwerpen, Gent en Leuven zich ook kandidaat stellen om thuis een innovatieve geluidssensor te mogen plaatsen. 2400 mensen zullen twee maanden lang een geluidssensor krijgen. Zo brengen ze het geluid rond hun woning in kaart: van vrolijk fluitende vogels tot voorbijrijdende auto’s.”
“Die sensor moet door de deelnemer op de vensterbank aan het slaapkamerraam bevestigd worden (minstens op de eerste verdieping)". zegt prof. Cedric Vuye (UAntwerpen), projectleider van De Oorzaak. “Een algoritme voorziet elk piekgeluid van een label (bijvoorbeeld een vliegtuig, stemmen, een auto of een tram) en vat de belangrijkste kenmerken van het geluid (volume, frequentie, duur, enzovoort) samen. Via het netwerk van Orange Belgium krijgen de onderzoekers de geanalyseerde data doorgestuurd. Er worden geen geluidsfragmenten opgeslagen op de sensor, noch doorgestuurd naar de server. Deelnemers kunnen de metingen live volgen op een persoonlijk dashboard.”
Iedereen kan de Grote Geluidsbevraging invullen op www.deoorzaak.be en op www.demorgen.be/oorzaak. De bevraging loopt van 28 november tot en met 7 januari 2024. De resultaten van de Grote Geluidsbevraging worden gepubliceerd in De Morgen.
Gezondheidsonderzoek: slaap, hartslag en stress
Samen met de Grote Geluidsbevraging lanceert De Oorzaak ook een tweedelig gezondheidsluik om in detail te meten wat omgevingsgeluid doet met je slaap, hartslag en zelfs stressniveau.
“Er zijn twee gezondheidsonderzoeken gepland”, vertelt prof. dr. Olivier Vanderveken (UZA/UAntwerpen). “Iedereen met een Apple Watch kan zich in de bevraging opgeven voor een gezondheidsonderzoek op afstand. Een Apple Watch kan ook geluidsniveaus opnemen. Wanneer we die info koppelen aan de gegevens over bijvoorbeeld je hartslag en slaappatroon, kunnen we de impact van geluid in kaart brengen. Daarnaast kan een kleine groep Antwerpenaars – mensen die thuis een geluidssensor krijgen – ook meedoen aan een uitgebreid gezondheidsonderzoek, uitgevoerd door UAntwerpen en UZA. Dat onderzoek bestaat uit stressmetingen, een audiologisch onderzoek dat het gehoor van de deelnemer meet, en een slaaponderzoek.”
De Oorzaak is een initiatief van de Universiteit Antwerpen, het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en De Morgen, met sterke ondersteuning van Departement Omgeving, Orange Belgium, Departement Zorg, Agentschap Wegen en Verkeer, Lantis, De Lijn, Natus, Stad Gent, Stad Leuven en provincie Antwerpen.