Ontstaan van de oosterweelverbinding

Hoe niet alleen de Ring, maar ook de cirkel rond werd

Oosterweel is een project dat lééft. De Oosterweelverbinding van nu, lijkt in de verste verte niet meer op de plannen van 20 jaar geleden. Oorspronkelijk ging Oosterweel over het sluiten van de Ring. Vandaag is het zoveel meer: we maken een nieuwe, groenere stad met parken op wandelafstand om in te sporten, spelen en ontspannen. Een gezondere stad met overkappingen die voor rust en ruimte zorgen om te wonen en te dromen. En een bereikbaardere stad met vlottere en veilige wegen waarin naast de auto ook de fiets zijn plaats opeist. De lange geschiedenis, vele discussies, het doorzettingsvermogen van de burgerbewegingen en de durf om plannen aan te passen werden uiteindelijk onze grootste troef. Met als resultaat: een ongezien straf project. 

In 1993 was Antwerpen ‘Europese culturele hoofdstad’. De Scheldestad schitterde, maar dacht ook na over haar geschiedenis en toekomst, over haar sterke en zwakke punten, over hoe ze de stad en haar omgeving kon klaarmaken voor de 21ste eeuw. In het kader van het project ‘Stad aan de Stroom’, kwam voor de eerste keer de idee van een reorganisatie van de Ring bovendrijven, inclusief de creatie van een groot park. Eind jaren negentig groeide ook het inzicht dat een sluiting van de Ring nodig was als antwoord op de toenemende verkeersdrukte.

Kritiek én oplossingen

In 2002 richtte de Vlaamse Regering de BAM (Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel) op, de voorloper van het huidige Lantis, bouwheer van de Oosterweelverbinding. De BAM moest instaan voor de realisatie van het ‘Masterplan Antwerpen’, dat de Antwerpse mobiliteitsproblemen zou aanpakken. Naast het wegwerken van de files, wilde men eveneens het openbaar vervoer en het gebruik van de fiets promoten. Ook vrachtwagens moesten zoveel mogelijk van de weg gehaald worden door meer goederen over het water te vervoeren.

In 2005 werd de idee van ‘de Lange Wapper’, een grote brug over het Albertkanaal, gelanceerd. Het was het startpunt van een levendig debat over mobiliteit én leefbaarheid. Burgerbewegingen als stRaten-generaal en Ademloos toonden zich kritisch én gingen op zoek naar alternatieve oplossingen.

Breed gedragen project

Het plan voor de Lange Wapper werd in 2009 begraven nadat in een referendum het merendeel van de Antwerpenaren tegen de brug stemde. De mogelijke overkapping van de Ring kwam geleidelijk in beeld en in 2014 zag burgerbeweging Ringland het levenslicht. Er werd gemobiliseerd, gedebatteerd en geprocedeerd. Een oplossing leek veraf.

Om de knoop te ontwarren, stelde de Vlaamse Regering eind 2015 Alexander D’Hooghe, professor architectuur en urbanisatie, aan als intendant. Met succes: in 2017 sloten de overheid en de drie burgerbewegingen het ‘Toekomstverbond’. Dit akkoord legde de krijtlijnen van een doordacht, evenwichtig en breed gedragen Oosterweelproject vast dat zowel inzet op mobiliteit als op leefbaarheid. 

Samen vinden we Antwerpen opnieuw uit

De afgelopen jaren hebben de stad, de haven, de burgerbewegingen, Lantis en andere partners samen met de intendant hard gewerkt aan de plannen voor de Oosterweelverbinding en de parken die langs en op de Ring zullen komen. Daarbij wordt er voortdurend aan het project gesleuteld om het beter te maken en aan te passen aan de nieuwste inzichten. Of hoe de moeilijke geschiedenis uiteindelijk de grote sterkte van het Oosterweelproject werd!