PFAS

Neen. Door het grondwater op te pompen, nemen we net een deel van de verontreiniging weg. Al het grondwater dat we in het verontreinigde gebied oppompen, wordt namelijk gezuiverd voordat het naar de Schelde wordt afgevoerd of terugvloeit in de bodem. Hiervoor is speciaal binnen de werfzone Linkeroever een waterzuiveringsinstallatie gebouwd.

De lozingsnorm ligt op de laagst meetbare waarde (detectiewaarde) en wordt ook opgevolgd door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Er werd geen PFOS meer gevonden in het gezuiverde water, dus wordt er geen verontreiniging verspreid maar net weggenomen. Het grondwater gaat er dus op vooruit.

Neen. Binnen het projectgebied Scheldetunnel worden volgens alle beschikbare gegevens geen concentraties boven de 0,5 µg/l PFOS/PFOA vastgesteld. Diverse meetresultaten bevinden zich zelfs onder de rapportagegrens van 0,1 µg/l.

Verder worden alle vereiste maatregelen genomen om verdere verspreiding van de PFOS-contaminatie in het grondwater te vermijden. Zo zal bijv. de bouw van de Scheldetunnel grotendeels gebeuren in waterdichte bouwkuipen, zogenaamde polderconstructies. Voorafgaand aan de verlaging van de grondwatertafel wordt rondom de werkput een waterdichte constructie aangebracht tot in de Boomse klei. Binnen deze waterdichte bouwkuipen zal het grondwater verlaagd worden, maar dit heeft geen impact op de grondwaterstand rondom de bouwkuip.

Daarnaast wordt voorafgaand aan de bouwwerken een werfgebonden omgevingsvergunning aangevraagd waarbij alle geplande grondwaterverlagingen voor de aanleg van de Scheldetunnel in detail worden bestudeerd. Tevens zal er een doorgedreven monitoring van de grondwaterstanden plaatsvinden ter hoogte van en rondom het projectgebied. De nulmeting voor deze monitoring is trouwens al geruime tijd geleden opgestart waarbij de natuurlijke fluctuaties in beeld worden gebracht.

Alle PFAS-houdend grondwater dat we oppompen zal voor lozing in het oppervlaktewater dan ook gereinigd worden in speciaal hiervoor gebouwde zuiveringsinstallaties.

De werken aan de Oosterweelverbinding duren nog een kleine tien jaar. In deze periode zal Lantis geconfronteerd worden met nieuwe kennis en evoluerende inzichten. Lantis engageert zich om zich telkens te aligneren aan wijzigende inzichten inzake het normeringskader. Dit telkens voor de nog uit te voeren werken, ongeacht of zij al vergund werden.

Lantis zal zich verder met de hele professionele saneringswereld in verbinding stellen en actief kennis delen zodat succesvolle strategieën sneller tot actie kunnen leiden. Waar kennis ontbreekt, zal Lantis haar kennis delen. Zo vult Lantis uit ervaring de kennis van 3M aan inzake de zuivering van proceswater aan.

Lantis wil meewerken aan de ontwikkeling van nieuwe technieken en technologieën. Hiertoe werkt de bouwheer open en transparant samen met kennisinstellingen (VMM, Universiteit Antwerpen,…) en private instellingen (Inopsys, Hitech Roots,…). Men deelt beschikbare kennis, resultaten en terrein- en labo-onderzoeken en stelt werven en terreinen ook open voor onderzoek en innovatie. Lantis wil bijdragen aan deze ontwikkelingen en onderzoeken en stelt de werf ter beschikking als proeftuin, in de hoop een katalysator te zijn voor verdere ontwikkelingen.

Zowel voor de zuivering van grondwater als de grondreiniging neemt Lantis actief deel aan verschillende proefprojecten. Naast de specifieke beoordeling van haalbaarheid en rendement worden de projecten steeds beoordeeld op hun totale ecologische impact.

Het grondverzet op de Oosterweelwerven wordt nauwgezet gemonitord. Het gaat om intense bewegingen in een verontreinigd gebied, vlakbij een woonkern en natuurgebied.

De bewegingen op de werf worden als volgt onderworpen aan controles:

1. De verantwoordelijken grondverzet bij de aannemer en de bouwheer voeren permanente controles uit.
2. Vervolgens voert de kwaliteitsdienst van de aannemer interne audits uit.
3. De werfwaarnemers en de veiligheidstoezichters van Lantis voeren dagelijks controles uit.
4. Ook het auditteam van Lantis onderwerpt alle rapporten regelmatig aan een uitvoerige controle.

Daarnaast keuren de bodembeheerorganisaties de technische verslagen en transporttoelatingen goed en voeren zij ook controles uit op de traceerbaarheid van de grondstromen. Tot slot voeren ook toezichthouders van OVAM en milieu-inspecties (Antwerpen, Zwijndrecht en Departement) regelmatig controles uit op de werf.

Controle van de omgang met het grondwater gebeurt door de milieu-inspectie diensten van de stad Antwerpen, de gemeente Zwijndrecht en door het departement Handhaving van de Vlaamse overheid.

Additioneel wordt er een comité van deskundigen samengesteld door de Vlaamse Overheid dat de technische verslagen en eventuele voorgestelde wijzigingen aan de werfaanpak aan een peer review onderwerpt alvorens Lantis ermee aan de slag gaat.

Bij alle grondwerken wordt de PFAS houdende grond enkel verplaatst binnen een zone met gelijkaardige kenmerken, zoals de graad van PFAS-verontreiniging. Er wordt daarbij over gewaakt dat gronden steeds in de richting van de verontreinigingsbron worden verplaatst en dat de grondverzetswerken een toekomstige sanering van de werfzone niet in verhinderen.

Dit wordt geconcretiseerd in technische verslagen, grondverzetsplannen, grondverzetstoelatingen en zorgvuldig gemonitord met verschillende controlemechanismen (zie FAQ "Hoe weten we dat Lantis ook effectief doet wat het zegt?").

In woongebieden en gebieden met een recreatieve functie zal er steeds met zuivere teelaarde (volledige leeflaag, afhankelijk van gebruikstype en beplantingstype, maar steeds absoluut minimaal 30 cm) worden gewerkt zodat verdere blootstelling aan PFAS houdende grond voorkomen wordt.

Bermen die het resultaat zijn van een correcte toepassing van het huidige decretale en reglementaire grondverzetskader, zullen alsnog onderworpen worden aan een bodemsaneringsprocedure lastens de saneringsplichtige.

Uitgegraven gronden met een PFAS-concentratie hoger dan de site-specifieke hergebruikswaarde worden verwijderd. Onder ‘verwijdering’ wordt reiniging, dan wel het storten in een erkende stortplaats begrepen.

De reeds aangevoerde grond werd opnieuw afgegraven en naar een reinigingscentrum gebracht.

In de motivatie bij de vergunningsaanvraag voor onder meer bemaling voor de werken Scheldetunnel heeft Lantis inderdaad aangehaald dat de zuivering van de korte keten een hoge ecologische en economische kost heeft. Weliswaar wordt de PFAS uit het grondwater gehaald, maar de totale impact (verbruik actief kool, energieverbruik en CO-uitstoot, ….) wordt als negatief beschouwd. Ondanks dit gegeven (negatieve ecologische totaalimpact) is het vanuit wettelijk standpunt toch vereist om het grondwater van PFAS te reinigen en zal Lantis dit dan ook doen. Alle PFAS-houdend grondwater zal voor lozing in het oppervlaktewater dan ook gereinigd worden in speciaal hiervoor gebouwde zuiveringsinstallaties.

De grondwerken op de Oosterweelwerf zorgen niet voor hogere concentraties PFAS in bodem en grondwater. In bepaalde werfzones wordt vervuilde grond weggenomen, in andere komen er ophogingen met grond die altijd minder vervuild is dan de grond waar die komt op te liggen. VITO komt tot de conclusie dat de Oosterweelwerken de vervuiling dan ook niet verder verspreiden of erger maken, wel integendeel.

Uit metingen en wetenschappelijke modellering van de verschillende soorten grondverzet over hoe deze impact hebben op de evolutie van de concentraties PFAS in het grondwater, wordt duidelijk dat deze concentraties sterker en sneller zullen afnemen vergeleken met wanneer er op die plaatsen niets zou gebeuren. Bovendien zal Lantis de PFAS-gronden ook afdekken, waardoor de situatie nog sterk zal verbeteren. Dit afdekken, waardoor uitloging vermeden wordt, is niet meegenomen in de studie van VITO.